“Okamenjena šuma” u postupku zaštite
Na površini od petnaest hektara, na oko sedam kilometara udaljenosti od Kraljeva, u turističkom mestu Mataruška banja, prostire se Lojanik, poznatiji kao “okamenjena šuma”.
Sedamdesetih godina prošlog veka bio je zaštićen odlukom tadašnje Skupštine grada, a danas se kao nepokretno kulturno dobro nalazi u proceduri dobijanja republičke zaštite.
Lokalitet je izuzetno važan i neobičan jer se na njemu mogu pronaći veći ili manji komadi drveta, starosti više od milion godina, koje je okamenjeno, odnosno pretvoreno u opal.
“U pitanju je jedna neogena šuma koja je fosilizovana zahvaljujući činjenici da je na ovim prostorima bilo dosta vulkanizma. Vode obogaćene silicijum dioksidom su dovele do toga da se vremenom stabla pretvore u opal, koji je najpre zamenio mikrošupljine u drvetu, a zatim i ostatak drveta,” ističe Predrag Radović, kustos grupe za geologiju i biologiju u Narodnom muzeju u Kraljevu.
Osim velike geovažnosti, lokalitet je i arheološki važan. Na njemu su pronađene kamene alatke iz vremena paleolita i iz mlađeg kamenog doba (neolita). Arheološka istraživanja ovog lokaliteta trenutno vrši Vera Bogosavljević Petrović iz Narodnog muzeja u Beogradu.
Jedan veći komad okamenjeno drveta izložen je i u Narodnom muzeju u Kruševcu.
Evidentno je da je opalizovano drvo bilo veoma dobar materijal za pravljenje oštrih paleolitskih alatki i da su ga ljudi u svim epohama koristili kao izvor sirovina za svoje alatke.
Čak i nakon sedamdesetih godina prošlog veka kada je lokalitet evidentiran kao važan i samim tim, iako ga čine privatne parcele, sve što je na njima u zemlji, na zemlji ili pod vodom, postalo je vlasništvo države, ljudi su ovde dolazili i odnosili komade opalizovanog drveta. Izdvajanjem i glačanjem delova opala pravili su nakit, a pravljeni su i izuzetno kvalitetni brusevi za oštrenje kosa za ručno košenje trave, koje su lokalni majstori izvozili i u Bosnu i Hercegovinu.
Pretpostavlja se da je na ovom lokalitetu postojao i srednjevekovni rudnik opala, a njegovo pustošenje, koje i danas traje, trebalo bi da bude zaustavljeno upravo dobijanjem statusa zaštićenog nepokretnog kulturnog dobra i pooštravanjem zakonskih i kaznenih mera iz te oblasti. Zaštitom ovog lokaliteta ne samo što se čuva jedno veliko prirodno i kulturno dobro, već se i stvaraju uslovi da se razviju njegovi turistički potencijali.
Projekat je finansiran iz budžeta grada Kraljeva. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
