Arčinovica – nova arheološka priča iz ranog srednjeg veka
Zahvaljujući radovima na izgradnji Moravskog koridora arheološka mapa Srbije bogatija je za jedan novi lokalitet. Reč je o Arčinovici, lokalitetu koji je otkriven tri meseca pre početka gradnje trase Moravskog koridora, u selu Selište kod Trstenika.
“Mi smo u toku tri nedelje istraživanja, u junu ove godine, na površini od nekoliko hektara, otvorili dvadeset iskopa i ustanovili dva horizonta života na lokalitetu. Jedan je iz praistorijskog razdoblja, iz mlađeg gvozdenog doba, a drugi je ranosrednjevekovni horizont, za nas mnogo interesantniji, jer se u ovom delu Zapadnog pomoravlja retko nalazi,” ističe Milica Radišić, naučni saradnik Arheološkog instituta u Beogradu, i dodaje da su u horizontu iz ranog srednjeg veka pronađene dve poluukopane kuće, poluzemunice, iz 9. veka, sa mnogo karakteristične grnčarije rađene na starom vitlu. Pronađeni su i gvozdeni predmeti, metalne zgure, dosta životinjskih kostiju i taj materijal je trenutno na obradi.
Kuće iz ranog srednjeg veka pronađene su u vrlo plitkom sloju i odlično su očuvane, što je prava retkost na tlu Srbije. Pronađene su dobrim delom zahvaljujući sistematičnosti i intuiciji arheologa koji su učestvovali u istraživanju, a koji su upravo stručnjaci za srednji vek.
“Geofizička snimanja i mapiranja lokaliteta su nam samo na pet mesta dala indikativne pozicije jer je teren užasno loš za snimanje i mi smo po osećaju bockali sonde (iskope veličine 4×3 metra) i dobili rezultate,” pojašnjava Milica.
Lokalitet je veličine 3,5 hektara i većim delom se nalazi na trasi Moravskog koridora. Preliminarna istraživanja radili su arheolozi Arheološkog instituta u Beogradu i Narodnog muzeja u Kruševcu, a uskoro će lokalitet u celosti biti istražen, za šta će biti potrebno oko šest meseci rada. Iako je ranosrednjevekovni sloj značajniji arheolozi detaljno istražuju sve horizonte na lokalitetu pa će biti istražen i horizont iz mlađeg gvozdenog doba u kome su za sada pronađene dve latenske kuće iz 4. i 3. veka pre naše ere, grnčarija siva, glačana i jedna bronzana fibula karakteristične za taj period.
“Mi smo za sada uspeli da, u ranosrednjevekovnom sloju, vidimo da je u pitanju definitivno naselje stalnog karaktera jer smo otkrili kuće sa znatnijom količinom grnčarije koja ukazuje na određeni duži period življenja na tom prostoru. Po ulomcima grnčarije po zemljištu okolo videli smo da se to naselje širi izvan zone autoputa i da je verovatno veće površine od tipičnih srednjevekovnih naselja, ali o samom karakteru i veličini naselja može da se govori tek pošto se obave opsežnija istraživanja,” zaključuje naša sagovornica.
Marin Bugar, kustos arheolog Narodnog muzeja u Kruševcu, ističe da se arheološki materijal pronađen u Arčinovici obrađuje, skladišti i čuva u Narodnom muzeju u Kruševcu, kao i materijal pronađen na lokalitetima Konopljara kod Kruševca i Bedem kod Varvarina, koji su takođe na trasi Moravskog koridora. On smatra da među pronađenim predmetima ima nalaza koji zaista zavređuju da budu u stalnoj postavci Narodnog muzeja u Kruševcu gde će biti dostupni široj javnosti i naglašava da su od samih predmeta još važnije arheološke priče koje dobijamo na trasi Moravskog koridora.
“Naročito je važan kontekst nalazišta, način kako su tu ljudi živeli, kako su razmišljali… To je ono što jedan arheolog pokušava da reši i da na taj način doprinese prezentaciji kulturnog nasleđa svog kraja,” kaže Marin.
Arheološka priča iz Arčinovice na putu je da bar malo osvetli tzv. mračni period srednjeg veka i pojasni nam ko su bili ljudi i kako su živeli u Zapadnom pomoravlju u vreme kada je stvarana prva srpska država.
