Mataruška Banja jedna od najmlađih u Srbiji
Mataruška Banja koja je osam kilometara udaljena od Kraljeva jedna je od najmlađih banja u Srbiji. O tome kako je ona nastala malo znaju čak i Kraljevčani koji je, kao svoje obližnje izletište, često posećuju.
U knjizi „Kraljevo i okolina“ iz 1966. godine zabeleženo je da su na mestu današnje Mataruške Banje bili vrbaci i oranice sve dok se 1897. nije desila velika prolećna poplava Ibra. Rečna matica je tada duboko zasekla nanose oblutaka i šljunka debljine oko deset metara koji prekrivaju sedimentnu terasu Mataruške Banje i otkrila izvor iz koga je potekla „topla i smrdljiva“ termomineralna voda.
Već naredne godine meštani su napravili zemljane kade gde se posle svakog kupanja, pomoću dolapa koga su okretali volovi, izvlačila voda kako bi mogla da dotiče sveža voda za novi red kupača.
Razvoj banje se nastavlja 1907. godine kada je osnovano Akcionarsko društvo Mataruške Banje koje je dobilo eksploataciono koncesiono pravo. Tada je ozidana zgrada sa dva basena, gde je jedan služio za kupanje a drugi za spravljanje lekovitog sumporovitog blata, i napravljeno je deset betonskih kada sa električnom centralom na pogon drvetom za pumpanje mineralne vode.
Iako su uređaji bili primitivni, opisano je dalje u ovoj knjizi, donosili su značajnu zaradu i Akcionarsko društvo uspeva da izgradi nekoliko dobrih sala i hotela. Paralelno sa tim i imućniji Kraljevčani zidaju svoje vile. 1908. podignuta je Vila „Žiča“, a 1912. godine počinje gradnja velike vile „Kraljevo“, kasnije „Braća Maričić“. 1920. godine smeštajni kapaciteti iznosili su oko dve stotine soba za izdavanje.
Mataruška Banja zatim nastavlja svoj ubrzani razvoj kada je 1924. godine prokopan novi bunar koji je, zajedno sa starim, snabdevao banju lekovitom vodom sve do 1948. godine. Grade se vile „Kozara“, „Triglav“, 1930. godine restoran „Jugoslavija“ i Vila „Stolovi“, 1932. hotel „Žiča“ i vile „Luković“ i „Kopaonik“. Maksimalni kapacitet u hotelskom i privatnom smeštaju u tom periodu dostignut je 1939. godine i iznosio je 564 sobe sa 862 ležaja.
Drugi svetski rat zaustavio je razvoj banje ali se on nastavlja odmah nakon oslobođenja kada su izrađeni novi bunari „3“ i „4“ i obezbeđena dovoljna količina lekovite vode. Inače, prvu potpunu hemijsku analizu termomineralnih voda Mataruške Banje izvršio je M.T. Leko 1922. godine kada je ova voda uvrštena u red sumporovitih alkalnih kiselih hiperterma koje pomažu u lečenju hroničnih reumatoida, oboljenja kože, poremećaja žučne funkcije i anemije.
Nakon rata obnovljeni su i moderno adaptirani oštećeni objekti u banji i donet novi regulacioni plan Mataruške Banje kojim je predviđeno da „banja može u jednom danu da primi na stanovanje 600 gostiju koji mogu biti okupani za 15 sati efikasnog rada u kupatilu“. Zatim je 1961. godine renoviran Centar za medicinsku rehabilitaciju a vila „Braća Maričić“ je 1963. pretvorena u reumatološko-ginekološki stacionar.
Zabeležen je podatak da su smeštajni kapaciteti 1966. godine iznosili 1223 ležajeva. Najveći broj posetilaca ostvaren je 1960. godine 13 998 i oni su ostvarili 189 915 noćenja. U odnosu na druge banje u Srbiji, Mataruška Banja je te godine bila na petom mestu po broju posetilaca, iza Bukovičke, Niške, Sokobanje, Vranjske i Vrnjačke Banje, a po broju noćenja na četvrtom mestu.
Na duži boravak turista u Mataruškoj Banji uticali su u to vreme rekreativni i lečilišni stacionari: dečje letovalište iz Zrenjanina, odmaralište Beograda i preduzeća za vodne puteve „Ivan Milutinović“ iz Beograda, lečilište Republičkog sekretarijata unutrašnjih poslova Srbije, Reumatološko-ginekološki stacionar i Centar za medicinsku rehabilitaciju. U tim organizacijama dužina boravka iznosila je od 15 do 41 dan.
Prema tadašnjim procenama, oko 15% posetilaca dolazio je iz Beograda, 15% iz Vojvodine, 15% iz Kraljeva i okoline, 30% iz ostale Srbije, 7% sa Kosmeta i oko 18% iz drugih republika.
O daljoj istoriji banje i situaciji u kojoj se danas nalazi pisaćemo u narednim tekstovima.
„Projekat je sufinansiran iz budžeta Grada Kraljeva. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.“
