“Okamenjena šuma”, lokalitet velikih turističkih potencijala
U prethodne dve godine intenzivirana su naučna istraživanja “Okamenjene šume” u Mataruškoj banji. Lokalitet je označen kao izuzetno paleontološki i arheološki značajan i trenutno se nalazi u postupku dobijanja statusa zaštićenog nepokretnog kulturnog dobra.
Osim što predstavlja svojevrstan prirodni fenomen, gde je drvo starije od milion godina usled vulkanskih aktivnosti i dejstva silicijum dioksida, silifikovano i pretvoreno u opal, izuzetno je značajno što ovaj lokalitet predstavlja i jedinstveno arheološko nalazište.
Utvrđeno je da je ovde postojao izrazito dug kontinuitet rudarenja opala i silifikovanog drveta, i da je “Okamenjena šuma”, poznata i kao “Lojanik”, bila nekadašnji centar proizvodnje i distribucije sirovina i artefakata za veći deo centralne Srbije.
Dosadašnjim istraživanjima dokazano je rudarenje opalnih sirovina u dugom vremenskom period od ranih faza srednjeg paleolita – oko 300 000 godina starosti, do završnih faza eneolita (mlađeg kamenog doba koje traje od 4500 do 2500 godina pre nove ere).
Istraživanje nalazišta započeto je još 1990-tih godina, otkrivanjem silifikovanog drveta kao sirovine u arheološkim zbirkama Narodnog muzeja u Kraljevu. Muzej je potom pokrenuo i zahtev za izradu Studije zaštite Zavoda za zaštitu prirode Srbije, što je predstavljalo osnov za realizaciju projekta istraživanja i zaštite ovog izuzetnog lokaliteta. Time je omogućeno da se utvrdi ne samo poreklo, već i cirkulacija kamenih sirovina od kojih su u ranoj praistoriji pravljene alatke. Reč je o multidisciplinarnom projektu, u koji je tokom ovih godina, bilo uključeno niz različitih institucija i stručnjaka, primenjujući najsavremenije metode istraživanja. Utvrđeni su načini na koji su prvi rudari eksploatisali opal, izdvojene su zone rudarenja, ali i zone u kojima su te sirovine oblikovane okresivanjem u različita oruđa.
U svetu postoji tek oko trideset ovakvih nalazišta, a u Evropi samo još pet: u Češkoj, Grčkoj, Velikoj Britaniji, Ukrajini i Belgiji, i sva se nalaze i na geološkoj i na turističkoj mapi i lokalnoj sredini donose pozamašne prihode od turizma.
”Lojanik” međutim, nikada do sada nije promovisan u turističke svrhe iako se dugo nalazio u razvijenom turističkom mestu, kakvo je Mataruška banja nekada bila.
“Nažalost u ovom trenutku Lojanik je daleko od potencijalne turističke destinacije iz više razloga, a jedan od osnovnih je da je trenutno fizički prilično nedostupan, jer ne postoji izgrađena staza do lokacije, već samo šumski putić. Stoga je neophodno da se to što pre uradi, naravno uz postavljanje neophodnog mobilijara ( klupe, posude za otpad…), čime bi se stvorili osnovni uslovi za obilazak lokacije,” ističe direktorka Turističke organizacije Kraljevo Ana Mirosavljević.
Trenutno, osim jedne male table na samom lokalitetu, ne postoji niti jedan informativni pano koji bi objasnio o kakvom prirodnom i kulturnom dobru se radi. Ne postoji ni putokaz do ovog lokaliteta i vrlo teško ga mogu pronaći i građani Kraljeva, a kamoli turisti koji dolaze iz drugih gradova Srbije ili iz inostranstva. U Turističkoj organizaciji Kraljeva ističu da je neophodno da se to prioritetno uradi, kako bi ova potencijalna turistička lokacija bila vidljiva i razumljiva za posetioce.
“Paralelno sa tim aktivnostima, potrebno je iskoristiti rezultate istraživanja Lojanika, kao zone starih rudarskih radova, kako bi se ovaj arheološki lokalitet sačuvao od savremene devastacije. Time će njegova okna i raskopi, kao i čitav ambijent biti pripremljeni za buduću prezentaciju kao deo turističke ponude grada Kraljeva. Ovaj posao, koji podrazumeva prethodno proglašenje Lojanika za nepokretno kulturno dobro, trebao bi da bude realizovan u saradnji sa nadležnim ustanovama, kao što su Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu i Zavod za zaštitu prirode Srbije,” ističe direktorka Turističke organizacije Kraljevo i dodaje:
“Tek posle ovih aktivnosti može se pokrenuti opsežna medijska kampanja za prezentaciju Lojanika kao turističke destinacije, kako za posetioce i goste Mataruške banje i Kraljeva, tako i za stručnjake iz različitih oblasti, kojima bi se omogućio pristup rezultatima dosadašnjih arheoloških istraživanja”.
Ovaj lokalitet je veoma interesantan i za dolazak stručnjaka iz oblasti paleontologije, paleobotanike, minerologije, pojašnjava naša sagovornica, i dodaje da se time otvara mogućnost promovisanja geoturizma koji takođe može predstavljati deo integralne ponude grada Kraljeva.
Projekat je finansiran iz budžeta grada Kraljeva. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.